FELSEF? D�?�NCELER 4 "PANTE?ZM"

De?erli okurlar?m, ge�en haftalarda oldu?u gibi bug�n yine farkl? bir din felsefesi g�r�?�nden bahsedece?im. Her ?ey ve herkesin tanr?, tanr?n?n da her ?ey ve herkes oldu?u g�r�?�ne sahip bir dini felsefe g�r�?� olan �panteizm�, politeizme (�oktanr?c?l?k) benzer fakat her ?eyin tanr? oldu?unu s�yleyerek politeizmin �tesine ge�er.


� Politeizmden bahsetti?im i�in bilmeyenler mutlaka olacakt?r o y�zden k?saca bu terime de de?inmek istiyorum: Politeizm, �oktanr?c?l?kt?r. Yani bu inanca mensup ki?iler taraf?ndan tanr?lara farkl? farkl? g�revler verilmi?tir. Toplumlar, kendi tanr?lar?na �e?itli �zellikler ve g��ler y�klemi?tir. �rnek verecek olursak ?skandinav ve Yunan mitolojisinden t�remi?tir.



�oktanr?l? bir yap?s? olmas?na ra?men politeistler, �tanr?lar �st� bir tanr?� fig�r�ne inan?rlar.� �Tanr?lar �st� tanr?� inanc?, politeizmin dikkat �eken �zelliklerinden biridir.� Di?er taraftan ise panteizme g�re bir a?a�, bir hayvan, bir bulut, bir insan ve hatta bir ta? dahi tanr?d?r. Panteizm genellikle uzak do?u taraflar?nda benimsendi?i i�in bilinen en b�y�k savunucusu ise �Spinoza� d?r.


?nsanl?k tanr?y? sonsuz iyi olarak tan?mlarken, onun her ?eyin en iyisi ve g�zeli oldu?unu kabul ederken ve t�m bunlar? okurken, zalim bir insan?n hatta k�t�l�?� hayat felsefesi haline getirmi? birinin, panteizme g�re nas?l tanr? olabilece?i sorusu akl?m?za geliyor. ?yili?in temsilcili?ini �stlenmi? biri nas?l k�t� biri olabilir, yahut iyili?i emredecek bir varl?k nas?l �z�nde k�t� olabilir?


Bana kal?rsa panteizmin en �eli?kili noktas? tam da buras?d?r.
Panteizme g�re bizler yani insanlar birer yan?lsamad?r. Ger�ek, var olan birer varl?k olmaktan �ok uza??z. Lakin tek bir varl?k ve ger�ek vard?r o da tanr?d?r.



Bu g�r�?e sahip birinin kendini bu c�mleye inand?rmas? i�in, yani ben bir yan?lsamay?m asl?nda ger�ekte yokum demesi �eli?kili bir durumdur. �nl� felsefeci Descartes�in s�z�nde oldu?u gibi bu c�mleyi kendi kendine s�ylemek, anlamak ve bu c�mleyi d�?�nmek i�in �benli?in� var olmas? ?artt?r. G�r�ld�?� �zere merkezinde insan olan t�m d�?�nceler yoruma ve ele?tiriye a�?kt?r.



Bilgiyi ve anlat?lmak istenen fikri oldu?u gibi almaktansa, bunu ak?l s�zgecimizden ge�irip ondan sonra benimseyip ya da benimsemeyece?imize karar vermeliyiz. Hepinize s?n?rs?z sevgi ve mutluluklar diliyorum. Allah�a emanet olun.
G�ldane KAYA